در دوران بـــرزخی ...

 مصطفی حمیدیان- کارشناس بازرگانی : بنا به اعلام رئیس راهنمایی و رانندگی ناجا خودروهای پراید، پیکان، پیکان وانت و وانت نیسان حادثه‌سازترین خودروهای کشور می‌باشند و با نگاهی به جدول رده‌بندی کیفی خودروهای داخلی که توسط موسسه استاندارد ایران اعلام گردیده است در بین 15 خودرو تولید و یا مونتاژ داخل، رتبه‌های آخر به خودرو‌های تولید شده توسط شرکت سایپا و ایران خودرو، این دو عزیز کرده صنعت ایران می‌رسد.
در سالیان گذشته دولت در جهت کمک به رشد صنعت خودرو سازی ایران اقدام به ممنوعیت واردات خودرو تا سال 1383 نمود تا از این طریق شرکت‌های خودرو سازی بتوانند گامی در جهت توسعه بازار خود و همچنین رشد و ترقی بردارند، دقیقا مشابه راهکاری که دولت کره در جهت حمایت از خودرو سازان کره ای مثل هیوندای و کیا برداشت، لیکن با نگاهی به تولیدات شرکت‌های خودروسازی کره ای و مقایسه آن با وضعیت تولیدات کنونی شرکت‌های خودروسازی داخل متوجه عقب ماندگی صنعت خودرو سازی ایران می‌شویم.
از سال 1383 دولت واردات خودرو را کمی ازاد کرد و تعرفه 120 درصدی را برای واردات خودرو در نظر گرفت و مقرر شد که سالانه تعرفه واردات خودرو 20 درصد کاهش یابد تا بازار داخلی برای ورود به سازمان تجارت جهانی آماده شود؛ اما کاهش 20 درصدی تعرفه تنها در سال 84 اعمال شد و پس از آن در فاصله سال‌های 84 تا 88 تعرفه واردات تنها 10 درصد کاهش یافت؛ چراکه به اعتقاد مسوولین کاهش تعرفه به زیان صنعت خودروسازی کشور است.
این راهکار هم نه تنها دردی از صنعت خودروسازی دوا نکرد بلکه سبب ایجاد فضا برای ارائه خودرو‌های فاقد کیفیت به مردم و عدم پاسخگویی به مشتریان شد و خودرو سازان در برابر درخواست‌های بازار در جهت تولید محصولات جدید و با کیفیت تنها به تغییر چراغ‌های جلو و عقب و ظاهر داشبورد خودروهای تولیدی برای پاسخ به نیاز بازار و همچنین نصب سیستم‌های ضد قفلABS و کیسه هوا در جهت ایمن سازی خودرو‌ها نمودند که البته هر از گاهی اخبار نا گواری مبنی بر عمل نکردن آنها می‌شنویم.
هم اکنون دولت اقدام به تغییر تعرفه‌های واردات خودرو و تعیین جدول برای خودروهای وارداتی نموده است که البته با مطالعه این جدول مشاده می‌کنیم بیشتر از آن که در جهت ترقیب( تـــرغـیـب!!! ... _ ع.ع ) خودروساز به رسیدن به بازار جهانی باشد دغدغه مصرف سوخت را دارد بنابراین جدول، تعرفه واردات خودروهای با حجم موتور هزار سی‌سی 40 درصد، 1000 تا 1500 سی‌سی 50 درصد، 1500 تا 2000 سی‌سی 60 درصد، 2000 تا 2500 سی‌سی 70 درصد، 2500 تا 3000 سی‌سی 80 درصد و 3000 سی‌سی به بالا 90 درصد خواهد بود.
حال برای حل این مشکل چه باید کرد؟
بهترین راه برای بهبود وضعیت صنعت خودرو ایران همانا ورود به بازار آزاد تجارت و اجازه رقابت به خودروسازهای خارجی در بازار ایران است، با مثالی به تشریح این راهکار‌ها می‌پردازیم، همگان وضعیت نابسامان، آنتن دهی ضعیف و قیمت‌های نجومی سیم کارتهای تلفن همراه که توسط اپراتور اول ایران "همراه اول" ارائه می‌گردید را به یاد دارند.
همراه اول تنها زمانی اقدام به کاهش قیمت سیمکارتها و بهینه کردن سیستم‌های مخابراتی خود نمود که رقیبی قدرتمند از بخش نیمه خصوصی چون ایرانسل را در مقابل خود دید، شرکتی که با عرضه سیم کارتهای 15 هزار تومانی به مانند پتکی بر سر همراه اول فرود آمد و با ارئه بسته‌های حمایتی و تشویقی و بازار گسترده فروش خود توانست سهم بسزایی از بازار تلفن همراه را از آن خود کند،
همراه اول نیز توانست در مدت زمانی، هرچند کمی طولانی، با افزایش تبلیغات و همچنین کاهش قیمت سیم کارتها و بهینه کردن خدمات خود و نهایتاً با واگذاری سهام خود به بخش خصوصی از این قافله عقب نماند. این دو شرکت همکنون، همگام و در یک رقابت بسیار تنگاتنگ حرکت نمایند که البته سود این رقابت در وهله اول به نفع مصرف کنندگانی بود که از رقابت بین این دو اپراتور توانستند به خدمات بهتر و قیمت پایین تر دست یابند و از طرف دیگه به نفع هر دو شرکت که برای رقابت با یکدیگر مجبور به توسعه شبکه و به روزرسانی خود شدند.
حال آیا این راه حل هم اکنون برای صنعت خودروسازی مناسب است؟
پاسخ به این سئوال، خیر است. زیرا با توجه به رشد روزافزون صنعت خودرو سازی در دنیا شرکت‌های خودروسازی ایران هم اکنون در جایگاه بسیار پایینی به لحاظ کیفیت و تکنولوژی خودرو قرار دارند و سهم چندانی از بازار جهانی خودرو را ندارند، البته به واسطه بازار بدون رقیب و نیاز روزافزون جامعه ایران و بنا به آمار سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران شرکت‌های "ایران خودرو" و "سایپا" در رتبه‌های 22 و 23 خودروسازان جهان قرار دارند و لذا با آزاد سازی واردات خودرو نه تنها توان رقابت با شرکت‌های خارجی را ندارند، بلکه ممکن است به ورشکستگی نیز برسند، پس راه حل چیست؟
یکی از راه‌حل‌های مناسب که برای برون رفت از این وضعیت پیشنهاد می‌شود، کاهش تعرفه واردات خودرو تا میزان 80% تعرفه‌های کنونی در طی ده سال می‌باشد، همچنین اختصاص تعرفه‌های اخذ شده از واردات خودرو به شرکت‌های دانش بنیان وابسته به مراکز آموزشی در جهت مطالعه، تحقیق و نوآوری در صنعت خودرو سازی که علاوه بر بروزرسانی صنعت خودرو می‌تواند نقش بسزایی در حفظ نخبگان کشور داشته باشد.
در کنار آن بایستی صنایع خودروسازی طی این مدت نیز به صورت 100% خصوصی سازی شوند و بازار صنعت نیز در جهت جذب سرمایه و تکنولوژی روز دنیا گام بردارد. البته در جهت حمایت از بازار خودور داخلی بایستی همچنان درصدی تعرفه واردات (معادل 20%) لحاظ گردد. چنانچه براساس آمار اعلام شده از سایت وزارت بازرگانی آمریکا تعرفه واردات خودرو در اغلب کشورهای اطراف ایران کمتر از 20 درصد است. همچنین کاهش تعرفه واردات قطعات برای مونتاژ CKD نیز می‌تواند علاوه بر کاهش قیمت خودروهای مونتا داخل، زمینه ساز ورود تکنولوژی‌های روز دنیا و سرمایه گذاری شرکتهای خارجی در ایران باشد. تنها با استفاده از این راهکارها وبومی سازی فرمول توسعه صنعتی کشورهایی چون کره جنوبی، سنگاپور، مالزی و... است که می‌توانیم مراحل رشد و ترقی را طی نماییم.